Armoede

Voedselbanken, kinderfietsenplan en speelgoedbanken

De benzine en dieselprijs wordt in 2024 niet verhoogd. Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft daarover een akkoord bereikt. Ook de energiebelasting voor huishoudens gaat iets omlaag. Daarvoor werd een bedrag van 100 miljoen euro vrijgemaakt. Huishoudens met een laag inkomen en een hoge energierekening konden van januari tot en met 18 maart een beroep doen op het fonds. In 2024 komen meer mensen in aanmerking omdat de regeling is versoepeld. Inmiddels heeft het fonds dit jaar al 175.000 aanvragen ontvangen. In totaal was 84 miljoen euro beschikbaar vanuit het fonds. Dit keer werd er niet een vast bedrag gestort maar was het afhankelijk van inkomen en de hoogt6e van de energierekening. De verkregen energietoeslag in 2023 is grotendeels verdampt omdat de energiebedrijven de toeslag mochten verrekenen met achterstallige betalingen.

Zo’n 550.000 huurders met huurtoeslag (38%) kunnen de noodzakelijke kosten voor levensonderhoud dan ook niet meer betalen. De energietoeslag is bedoeld voor minima tot 120 procent van het sociaal minimum, maar de precieze voorwaarden mogen gemeenten zelf invullen. Sommige gemeenten hanteren een ruimere doelgroep als mensen net boven de grens in de problemen komen door de hoge energierekening. 

Het demissionaire kabinet wilde voor 2024 slechts 2 miljard euro extra uittrekken voor armoedebestrijding in plaats van de 7 miljard die werkelijk nodig is. Het kabinet gaat waarschijnlijk de huurtoeslag met 416 euro per jaar verhogen en het kindgebonden budget voor het eerste kind met 750 euro, omgerekend 62,50 euro extra per maand. En maximaal 883 euro per jaar voor het tweede en meer kinderen, wat neerkomt op 73 euro extra per maand. De arbeidskorting zou met 115 euro stijgen voor inkomens tot 37.000 euro per jaar. Uitkeringsgerechtigden krijgen er 0,7 procent bij en gepensioneerden 1 procent. Het minimumloon zou stijgen met 1,2 procent, maar daar stemde BBB in de 1e Kamer tegen. BBB wil de belasting- en premiedruk verlagen, daar waar nodig gecombineerd met gerichte specifieke inkomensondersteunende maatregelen, maar dat gaat langer duren dan juli 2024 en nog langer als de formatie mislukt. De verhoging van 1,2 procent had boven op de halfjaarlijkse indexatie per 1 juli van 3 procent moeten komen. Het schrappen van de extra verhoging kost werknemers met de laagste lonen zo’n 25 euro per maand. Bijstandsgerechtigden en AOW’ers zonder aanvullend pensioen lopen ongeveer de helft daarvan mis. De bijstand, de AOW en andere uitkeringen die op het minimumloon zijn gebaseerd, zouden namelijk mee stijgen, maar ook dat gaat niet door. De zorgtoeslag wordt ondertussen verlaagd en inflatie, accijnzen, boetes, energietarieven en ziektekosten lopen tegelijkertijd enorm op. Tienduizenden huishoudens komen verder in problemen door verhogingen van verkeersboetes.

In 2023 leven er naar schatting ruim 830.000 mensen (4,9%) onder de armoedegrens. Er wordt nog dit jaar een flinke stijging verwacht van het aantal mensen dat te maken krijgt met problematische schulden en daarmee met armoede. Jongvolwassenen tot 35 jaar hebben de meeste moeite om rond te komen. Nederland maakt weinig vooruitgang met het waarborgen van economische en sociale mensenrechten. Er is een tekort aan huizen (waaronder sociale huur), discriminatie binnen de huursector en er zijn nog steeds veel mensen dak- of thuisloos. Het wordt steeds moeilijker om zorg te krijgen en er zijn lange wachttijden, de zorg en met name het eigen risico  is voor velen onbetaalbaar en er is vrijwel geen plek in zorginstellingen, ook als het niet (meer) lukt om thuis te blijven wonen. 

Er is 70 miljoen euro beschikbaar gekomen uit het Europees Sociaal Fonds (ESF+) voor scholing en begeleiding van mensen om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Opleidings- en ontwikkelingsfondsen en sociale partners kunnen vanaf begin oktober aanvragen indienen. De subsidie is bedoeld voor mensen die moeite hebben met het vinden of behouden van een baan. Het kan bijvoorbeeld gaan om werkzoekenden, statushouders en ontheemden uit Oekraïne, mensen zonder vervolgopleiding of mensen die een laag inkomen hebben uit werk. De projecten zijn gericht op het bieden van scholing en begeleiding. Daarnaast kunnen werkgevers subsidie krijgen voor de loonkosten als zij iemand uit de bijstand in dienst nemen en opleiden. Het geld mag ook gebruikt worden om mensen buiten hun werk te begeleiden, zoals bij wonen, zorgen, de financiën en lichamelijke en psychische gezondheid.

Stichting Armoedefonds helpt gezinnen met een Schoolspullenpas. Hiermee kunnen scholieren uit gezinnen die het niet breed hebben voor 50 euro aan schoolspullen kopen bij winkels als Hema, Bruna en Actiesport. De passen worden verspreid door lokale hulporganisaties, en worden betaald van donaties. De pas werd bedacht toen het armoedefonds signalen kreeg dat de lijst schoolspullen die kinderen aan het begin van het jaar nodig hebben, voor steeds meer gezinnen niet te betalen was. Met de pas wil het fonds voorkomen dat kinderen uit gezinnen met een laag inkomen met een achterstand aan het schooljaar beginnen. Het aantal gezinnen dat gebruikmaakt van de Schoolspullenpas neemt ieder jaar toe. In 2020 werden er 10.246 kinderen geholpen met de pas. Dit jaar zijn dat er meer dan 16.000. Het Armoedefonds verwacht dat die vraag alleen maar zal toenemen. De pas is er niet alleen voor gezinnen in de bijstand, maar ook om lage inkomens te helpen De pas werkt als een soort cadeaukaart. “Het is een groene kaart, waarmee je kunt afrekenen bij de kassa, maar je kunt er alleen spullen van kopen die geschikt zijn voor school.

Stichting De Melkkan in Zeeland helpt al jaren gezinnen in armoede. Mensen kunnen er eten en drinken, vers fruit en kleding halen. Ze regelen fietsen en organiseren dagjes weg. De stichting die op vrijwilligers draait heeft 35 mensen op een wachtlijst staan en een nummer op de wachtlijst staat vaak voor een heel gezin. We hebben het dus over meer dan 100 mensen en dus ook kinderen. Vanwege de toenemende vraag heeft de stichting een tekort aan vrijwilligers, spullen en geld. Zij krijgen spullen, maar moeten ook vaak spullen inkopen. Ze werken dag en nacht, maar kunnen de vraag niet aan. Er is eigenlijk een tekort aan alles: te weinig spullen, te weinig mensen en te weinig geld.

Flevoland, Zuid-Holland en Groningen zijn de armste provincies. Ruim 282 duizend Nederlanders kunnen de verplichte premie voor hun zorgverzekering minstens zes maanden achter elkaar niet betalen. (1 miljard euro) en maandelijks wordt 20 miljoen euro aan zorgpremie zelfs helemaal niet voldaan. 30.000 mensen zijn zelfs helemaal onverzekerd. Veel thuiszorginstellingen gingen door de extreme bezuinigingen failliet.  Nederland heeft een pensioengat van 2.000 miljard dollar en dat loopt in 2050 verder op naar 6.000 miljard dollar zo berekende het World Economic Forum.

Nederlandse huishoudens waren sinds de btw-verhoging van 6 naar 9 procent per 1 januari 2019 gemiddeld al zo’n 300 euro duurder uit. Levensmiddelen, boeken, taxi en theaterkaartjes werden duurder. Consumentengoederen en -diensten waren in juli 2019 2,5 procent duurder dan in 2018. Ook de kinderopvang wordt steeds duurder door nieuwe regels, die voorschrijven dat pedagogisch medewerkers één baby minder onder hun hoede mogen hebben. De prijzen lopen al op tot ruim 10 euro per uur terwijl de toeslag blijft steken op 9,12. Ook de ritprijzen in de metro, tram en bus gaan in 2024 waarschijnlijk met 11,7 procent omhoog. Het is al de tweede grote verhoging in korte tijd. Begin dit jaar werden de ritten al 7 procent duurder.

Veel instellingen en organisaties, zoals het CBS, het SCP, ouderenbonden en de Voedselbank zeggen dat de armoede onder ouderen steeds meer toeneemt. De prijzen van boodschappen zijn flink gestegen. Voedsel was in april 2022 al zo’n 8,5 procent duurder dan een jaar eerder. In december en januari verhoogden de supermarkten de prijzen van zo’n 150 producten dagelijks. In 2023 gingen de stijgingengewoon door. Oliën, vetten, melk, kaas en eieren zijn tot wel 28 procent gestegen vergeleken met vorig jaar. Vlees en vis werden rond de 18 procent duurder en brood en groenten 15 procent. Suiker is maar liefst 80 procent duurder dan een half jaar geleden.

Bijstand

De algemene bijstandsuitkering krijg je als je niet genoeg inkomen of vermogen hebt om van te leven, en er ook geen andere vorm van hulp of uitkering is waar je voor in aanmerking komt.

Eind 2023 ontvingen 401.000 personen een bijstandsuitkering, 1 procent meer dan een jaar eerder. Vooral onder mannen en jongeren nam het aantal  toe. Tussen 2013 en de zomer van 2022 lag het aantal bijstandontvangers ook boven 400.000.

De aanvrager:

• moet in Nederland wonen. Daar hoef je geen Nederlander voor te zijn, maar je moet wel een verblijfsvergunning hebben
• moet 18 jaar of ouder zijn
• moet niet genoeg inkomen of vermogen hebben om van te leven. Dus geen geld voor de huur van een woning, of om eten te kopen
• komt niet in aanmerking komen voor andere vormen van hulp of uitkering
• mag niet in de gevangenis zitten of in een huis van bewaring

Je hebt onvoldoende inkomen als je (gezamenlijke) inkomen lager is dan het sociaal minimum dat er geldt. Dit is de bijstandsnorm. Als je getrouwd bent of samenwoont dan wordt het gezamenlijke inkomen opgeteld. De gemeente vult dan het gezamenlijk inkomen aan tot de bijstandsnorm. Je kunt op de website van de Rijksoverheid checken hoe de hoogte van een bijstandsuitkering wordt berekend. Als je recht hebt op bijstand komen er wel verplichtingen waaraan je je moet houden. Als je schulden hebt worden deze afgetrokken van het vermogen. Je moet wel laten zien dat je die ook echt moet afbetalen. Studieschulden vallen hier niet onder, net als je schulden die je hebt aan bijvoorbeeld je familie of vrienden. Dat moet je dus zelf oplossen.

Er is wel recht op bijstand wanneer je een eigen huis bezit. Dan wordt er gekeken naar de overwaarde van je huis. Als je een tweede huis hebt, wordt dit wel opgeteld bij je vermogen. Kom je dus boven die grens, krijg je geen bijstand.

Als je veel spaargeld hebt dan met je daar eerst een deel van opmaken. Ook wordt er gekeken naar de bezittingen en schulden

Het bedrag dat je als vermogen mag hebben wordt ieder jaar aangepast. Voor 2024 is het dat:

Gezamenlijke huishouding – € 15.150
Alleenstaande ouder – € 15.150
Alleenstaande – € 7,575

Voor de ruim 401.000 mensen in de bijstand gelden strenge regels. Zij mogen vanaf 2024 jaarlijks maximaal 1.200 euro aan giften ontvangen én inkomsten hebben door verkoop van spullen, bijvoorbeeld via Marktplaats. Mensen in de bijstand die nu mantelzorg verlenen hoeven dat niet meer te melden bij hun gemeente. De armoederegelingen van gemeenten zijn onnodig ingewikkeld en er zijn grote verschillen tussen de gemeenten. Het kan honderden euro’s per maand verschil maken waar iemand woont. Dat concludeerde een commissie, in opdracht van het kabinet na een eerder onderzoek van dezelfde commissie waarbij onderzoek werd gedaan naar het minimale bedrag dat mensen nodig hebben om rond te komen. De conclusie was dat dat het minimum inkomen met honderden euro’s omhoog moet. Als er niets gebeurt, kunnen gezinnen tot wel 500 euro per maand tekortkomen. 

Het minimumloon steeg in januari 2023 met 10 procent en daardoor gingen ook de uitkeringen en de AOW omhoog. Het extra inkomen gaat bij mensen met schulden echter meestal direct naar de schuldeisers omdat de zogenoemde beslagvrije voet, niet automatisch wordt aangepast. Dat gebeurt eens in de twaalf maanden. Een verzoek om herberekening kon pas na 1 januari 2024 worden aangevraagd. Mensen met schulden die het minimumloon verdienen of een uitkering hebben, kunnen zelf vragen om de beslagvrije voet te verhogen. Overigens geldt voor mensen met een bijstandsuitkering een uitzondering, want daar wordt de beslagvrije voet wel automatisch verhoogd. Volgens het UWV en de Sociale Verzekeringsbank zijn er bij 60.000 mensen met een uitkering loonbeslagen van kracht. 

Per 1 oktober 2022 werden er een aantal structurele aanpassingen gedaan in het beleid over betalingsregelingen van de Belastingdienst. Zo kan er meer maatwerk worden geboden als de situatie van een ondernemer daar om vraagt. De versoepelingen zijn vooral gericht op de kleinere bedrijven. Twee van de versoepelingen die tijdelijk in verband met corona werden ingevoerd, worden nu definitief voortgezet. Zo gaat nu ook voor ondernemers de betalingsregeling in op de datum van de uitstelbeschikking. Het blijft mogelijk om uitstel van betaling voor de motorrijtuigenbelasting aan te vragen. Ook wordt voor ondernemers de drempel verlaagd om uitstel van betaling bij bijzondere omstandigheden aan te vragen. Dit wordt gedaan door de verplichte verklaring van een externe deskundige bij een belastingschuld onder de € 20.000 te laten vervallen. Er is sprake van bijzondere omstandigheden als een ondernemer (hoofdzakelijk) door een oorzaak die buiten zijn invloed ligt in tijdelijke liquiditeitsproblemen is gekomen. In zo’n geval kan de ondernemer langer uitstel dan 12 maanden uitstel krijgen als dat door de liquiditeitsproblemen nodig is.

Begin oktober 2023 waren er ruim 260.000 bedrijven die samen meer dan 19 miljard euro schuld hadden bij de Belastingdienst. Dit betekent dat bijna een kwart een betalingsachterstand heeft. Die achterstand is in totaal 4,1 miljard euro. In totaal moeten zo’n 60.000 ondernemingen een voorschot (deels) terugbetalen na de vaststelling van de definitieve hoogte van de coronasubsidie voor de vaste lasten. Zo’n 2000 ondernemers reageren volgens RVO niet, zelfs niet na 6 tot 8 persoonlijke mails, brieven en telefoontjes. Voor deze groep zet de dienst de openstaande schuld door naar het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB). Die stuurt deze ondernemers een aanmaning. Ze hebben dan nog twee weken de tijd om een betalingsregeling af te spreken met RVO, maar dat moet via CJIB. Als er dan nog steeds niets gebeurt, wordt de schuld overgedragen aan een deurwaarder. Op dat moment kan RVO niets meer voor de ondernemers betekenen en is de afwikkeling in handen van het CJIB, zo waarschuwt de dienst. Het is mogelijk om de TVL-schuld in één keer of in 6, 12, 18, of 24 maanden terug te betalen. Daar moeten ondernemers dan wel contact voor opnemen en zelf het termijnbedrag overboeken. RVO rekent geen rente voor de uitgestelde betalingen. Ook is er een optie om een persoonlijke regeling te treffen om de openstaande schuld binnen vijf jaar terug te betalen. Ook hiervoor moet de ondernemer contact opnemen met RVO. Ongeveer 226.000 ondernemers hebben nog een openstaande coronaschuld bij de Belastingdienst. Zij hebben sinds oktober 2022 een betalingsregeling lopen. 43.000 van hen hebben nog niets betaald. Het aantal ondernemers met een coronaschuld is sinds oktober al met 41.000 gedaald . Zij hebben hun schuld afgelost of zijn failliet gegaan. De totale schuld daalde in deze tien maanden van 19,6 naar 14,8 miljard euro. Ongeveer 91.000 van hen hebben lopen achter met aflossen en 43.000 van hen hebben nog geen enkele termijn betaald. Deze ondernemers hebben niet gereageerd op verzoeken om te betalen. De fiscus heeft daarom de eerste dwangbevelen gestuurd. In sommige gevallen zijn zelfs al stappen gezet om beslag te leggen op bezittingen van de bedrijven.

Via het initiatief Geldfit kunnen mensen online en telefonisch advies krijgen hoe zij met hun financiële problemen om moeten  gaan. Het afgelopen kwartaal hebben 367.000 mensen de website geldfit.nl bezocht, maar liefst drie keer zoveel als in dezelfde periode vorig jaar. “Het gaat bijvoorbeeld om mensen die veertig uur per week werken en niet meer rond kunnen komen. En dan gaat het dus vaak om middeninkomens die geen recht hebben op bepaalde toeslagen. Sinds eind oktober 2020 is er een op maat gemaakte schuldhulproute voor ondernemers. Met zelfhulptoepassingen, een online vraagbaak, coaching van oud- of mede-ondernemers en doorverwijzing naar gemeenteloketten voor ondernemers met financiële problemen. Zo ontvangen ondernemers direct de hulp die bij hun situatie past. Op geldfit.nl/zakelijk kunnen mensen terecht voor het invullen van een korte test, waarna ze zien hoe hun bedrijf er financieel voorstaat en waar ze terecht kunnen voor hulp. Op geldfit.nl kun je gratis aan de slag met informatie en tools. Je blijft anoniem en zit nergens aan vast. Om Geldfit heen staat een groot netwerk van gemeenten, bedrijven en stichtingen. Het is een onderdeel van De Nederlandse Schuldhulproute (NSR), een publiek-private samenwerking van bedrijven, gemeenten, (hulp)interventies en andere samenwerkingspartners. Ruim 120 gemeenten zijn aangesloten bij de NSR. Het Rijk stelt vanaf dit jaar structureel € 40 miljoen extra beschikbaar om onder andere deze basisdienstverlening te kunnen implementeren.

Leergeld

De Efteling en stichting Leergeld vragen gezinnen en anderen met geldzorgen om een dagje gratis naar het park te komen. De Efteling en stichting Leergeld zeggen dat het park in de komende vijf jaar tachtigduizend kaartjes per jaar beschikbaar stelt voor gezinnen met geldzorgen. Daarmee willen ze het ook voor hen mogelijk maken om een dagje onbezorgd uit te gaan in het park. Leergeld is een vrijwilligersorganisatie. De hulpverlening is lokaal georganiseerd via autonome stichtingen. Inmiddels zijn er 112 lokale Leergeldstichtingen actief in 75% van de alle Nederlandse gemeenten. De stichtingen werken voornamelijk met vrijwilligers, via dezelfde Leergeldformule en zijn allemaal min of meer op dezelfde manier georganiseerd. Bij de lokale stichtingen zijn ongeveer 1.500 vrijwilligers actief. Het lokale bestuur leidt de lokale Leergeldstichting en is verantwoordelijk voor de lokale zichtbaarheid en fondsenwerving. Een coördinator heeft de dagelijkse leiding over de werkzaamheden van de zogenoemde intermediairs. Deze intermediairs bezoeken de gezinnen, kennen de lokale voorzieningen en begeleiden de gezinnen bij hun hulpvraag. De stichtingen zijn samen verenigd in de Vereniging van Stichtingen Leergeld in Nederland (verkorte naam: Leergeld Nederland). Leergeld Nederland heeft in ‘s-Hertogenbosch een landelijk bureau, dat alle lokale Leergeldstichtingen ondersteunt bij hun werk en de brug slaat richting landelijke beleidsmakers en media.

Energie 

Per 1 januari 2024 stijgt de energiebelasting op gas met elf eurocent per kuub, terwijl het tarief voor elektriciteit met twee cent afneemt. Dat geldt dus voor iedereen, van dynamisch contract tot een vast contract dat jaren geleden is afgesloten. Gemiddeld gaan huishoudens met stroom en gas 77,45 euro per jaar meer betalen. De variabele tarieven gaan per 1 juli 2024 stijgen met gemiddeld 25 procent voor stroom en 19 procent voor gas. Dit betekent dat een gemiddeld huishouden met een variabel contract ongeveer 360 euro per jaar meer gaat betalen voor energie. De belangrijkste redenen voor de prijsstijging zijn de hogere inkoopprijzen op de groothandelsmarkt, de gestegen CO2-prijzen en de verhoogde energiebelastingen. Energieprijzen kunnen deze winter ook nog opnieuw pieken als de gasvoorraad sneller opraakt dan verwacht, in combinatie met een koude winter. Een gemiddeld huishouden betaalt 2.320 euro per jaar aan energie. Dat betekent een stijging van 37 procent (630 euro) ten opzichte van vorig jaar. De energiebelasting werd tijdelijk verlaagd, wat een belastingvoordeel van ongeveer 545 euro opleverde.  Voor zo’n 800.000 huishoudens met een laag inkomen kwam er later nog een extra regeling: zij konden tot zo’n 800 euro en daarna nog 500 euro compensatie krijgen van hun gemeente. Mensen in de bijstand kregen dat automatisch. De energierekening valt volgend jaar 188 euro hoger uit dan dit jaar, want de heffingskorting gaat omlaag. Dit jaar kreeg je 785 euro terug, en in 2023 nog maar 597 euro. En de netbeheerkosten stijgen ook met gemiddeld een tientje per maand. Het voordeel van het energieplafond is hiermee volledig teniet gedaan.

De energiesteun voor ondernemers in het midden- en kleinbedrijf stijgt flink. Het percentage dat deze ondernemers kwijt moeten zijn aan energiekosten daalt naar 7 procent. In de oorspronkelijke plannen was dat nog 12,5 procent.
Door de verlaging komen fors meer ondernemers in aanmerking voor de energiecompensatie. De overige voorwaarden voor de TEK blijven wel van kracht. Bedrijven mogen maximaal 250 medewerkers in dienst hebben en moeten een jaarlijks verbruik hebben dat hoger is dan 5000 kuub gas óf 50.000 kilowattuur elektriciteit.

Bij energiebedrijf Vattenfall is het aantal mensen met betalingsachterstanden snel toegenomen (40%). Duizenden klanten hebben ten minste twee opeenvolgende maanden aan betalingen gemist. Het gemiddelde bedrag dat openstaat is bovendien met tien procent gegroeid. Ook het huren van bungalowhuisjes, klein gereedschap en meubelen werd duurder. Op de energiecrisis enigszins betaalbaar te houden is er een energieplafond voor een gegarandeerd vast bedrag voor kleine gebruikers. Er komt een prijsplafond voor gas en stroom voor consumenten. Voor gas geldt per 1 januari 2023 een maximumprijs van 1,45 euro per kubieke meter en voor stroom maximaal 0,40 euro. Deze prijzen gelden tot een verbruiksplafond voor gas van maximaal 1200 kuub per jaar en voor elektriciteit van maximaal 2900 kWh per jaar. Voor huishoudens die boven het vastgestelde jaargebruik zitten, geldt voor die extra energie de hogere marktprijs. Die kan dus verschillen per energiebedrijf, contract en periode. Er komt in de aanloop naar het prijsplafond, in november en december 2022 nog een energiecompensatie van 190 euro per maand. In 2022 betaalt een huishouden per jaar gemiddeld 397 euro aan energie transportkosten, dat wordt geregeld door netbeheerders, zoals Liander, Stedin en Enexis. Voor 2023 gaat dit gemiddeld 513 euro kosten, dat is een verhoging van 120 euro, oftewel bijna 30 procent. Als de energieprijzen in 2024 zo hoog blijven, komt het kabinet met steun op maat. Dus alleen voor de mensen die het echt nodig hebben. Tot 1 april mogen energieleveranciers alleen afsluiten na meerdere pogingen om met wanbetalers in contact te komen. Lukt dat niet, dan moet het energiebedrijf eerst ook de gemeente inschakelen om tot een oplossing te komen. Pas als dat niet lukt, mag de klant worden afgesloten, tenzij  het een gezin met kinderen betreft. Dat heeft het gerechtshof Den Haag bepaald in een zaak die was aangespannen door mensenrechtenorganisaties NJCM en Defence for Children tegen de Staat en twee drinkwaterbedrijven (Dunea en PWN).

Voor energie-intensieve mkb’ers komt de Tegemoetkoming Energiekosten-regeling (TEK) die is gebaseerd op het energieverbruik en de omzet van een ondernemer. De compensatie bestaat dan uit een deel van de kostenstijging dit jaar en in 2023. Het energie-intensief mkb ontvangt dan steun ter grootte van een te bepalen percentage van de stijging van de energieprijs (gas en elektra) hun energieverbruik tot een vast te stellen maximum per onderneming (subsidieplafond). Kleinere kantoren en zzp’ers kunnen net als huishoudens gebruik maken van het tijdelijke prijsplafond, de zogenoemde kleinverbruikersregeling. De voorwaarden van de TEK qua doelgroep, het totale budget, de percentages en de maximale steun per onderneming moeten nog uitgewerkt worden. De regeling moet voldoen aan Europese staatssteunregels en goedgekeurd worden door de Europese Commissie. Daardoor kan daadwerkelijke openstelling via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Dat volstaat niet voor energie-intensieve mkb’ers die nu al in acute problemen zitten en nog de winter van 2022/2023 te gaan hebben. Daarom is de inzet om vanaf november al andere maatregelen gereed te hebben om voor ondernemers (tijdelijk) de bedrijfslasten te kunnen verlagen.

Energieleveranciers en maatschappelijke organisaties hebben een Tijdelijk Noodfonds Energie opgericht. In het fonds zat in totaal 84 miljoen euro. Huishoudens die van een bepaald minimum moeten rondkomen, kunnen een beroep doen op dit noodfonds vanaf 1 januari 2023 tot uiterlijk 1 april 2023. De ondersteuning van het noodfonds is bedoeld voor huishoudens die een bruto-inkomen hebben tot 200% van het bruto sociaal minimum én een hoge energierekening (hoger dan 13% van het bruto-inkomen van het huishouden). Dit zijn huishoudens met een laag of middeninkomen. Van de aanvragen die tot nu toe zijn binnengekomen zijn er van de 135.000 aanvragen zo’n 48.000 afgekeurd. Dit komt doordat de aanvragers niet voldeden aan de eisen voor wat betreft inkomen en de hoogte van de energierekening. Van de aanvragen zijn er 55.000 goedgekeurd, de overige 32.000 zijn nog in behandeling.  

Jaarlijks wordt ruim 115 miljoen euro besteed aan vuurwerk en de omzet voor gokken in 2023 kwam op 1,3 miljard euro. 17% van alle Nederlanders heeft problematisch alcoholgebruik en jaarlijks sterven ruim 19.000 mensen aan een ziekte die door roken is veroorzaakt.  Nederland heeft tussen de 294.000 en 431.500 gokkers en tussen de 162.400 en 258.900 mensen met een hoog risico op probleemgokken. 9 miljoen mensen wagen regelmatig een gokje.  In het register waarin gokkers die met een verslaving kampen zich kunnen laten opnemen staan ruim 50.000 gokkers. Online gokkers raken elke maand zo’n 160 euro kwijt, wat neerkomt op bijna 2.000 euro per jaar. Dat blijkt uit het jaarverslag van de Kansspelautoriteit (Ksa). In de tweede helft van vorig jaar waren 726.000 spelers online actief. Dat komt neer op zo’n 5 procent van alle volwassen Nederlanders, wat net zoveel is als het jaar ervoor. 

Burgers en bedrijven moeten binnenkort ook nog eens gaan betalen voor de CO2 uit de uitlaat en de schoorsteen. Dat gaat via energiebedrijven en pompstations. Zij moeten betalen voor emissierechten en rekenen de kosten vervolgens door aan de klant die komt tanken of de gaskachel aanzet.

Gemeenten en organisaties willen met het pact ‘Op weg naar een schuldenzorgvrij Nederland’ succesvolle schuldenaanpak gebruiken. SchuldenlabNL een landelijk samenwerkingsverband van publieke en private partners werkte samen met wethouders, vertegenwoordigers van overheidsorganisaties, de bankensector, woningcorporaties, verzekeraars en energieleveranciers aan de invoering en verdere opschaling van vijf schuldhulpmethoden. Ook komt er extra inzet op het signaleren van armoede in gezinnen.” Het gaat om een veertigtal acties op tal van fronten om de schuldenproblematiek terug te dringen, gericht op preventie, snelle en effectieve schuldhulp en een zorgvuldige, maatschappelijk verantwoorde incasso. Het kabinet werkt in de brede schuldenaanpak samen met gemeenten, uitvoeringsorganisaties en maatschappelijke organisaties.

Schuldenfunctionarissen

De rechtbank Midden-Nederland werkt vanaf 3 april 2024 met schuldenfunctionarissen. Schuldenfunctionarissen zijn medewerkers van de rechtbank die mensen met schulden verder kunnen helpen. De schuldenfunctionarissen moeten ervoor zorgen dat gedaagden eerder wordt geholpen en kunnen ervoor zorgen dat rechtzoekenden met financiële problemen eerder bij de schuldhulpverlening van hun gemeente terechtkomen. Schuldenfunctionarissen zijn getrainde medewerkers die door de behandelend rechter kunnen worden opgeroepen als tijdens of in de voorbereiding op een zitting blijkt dat de rechtzoekende schulden heeft. Daarnaast kunnen ze aanwezig zijn bij specifieke zittingen, bijvoorbeeld in zaken waar mensen een betalingsachterstand hebben bij een woningcorporatie of zorgverzekeraar. De schuldenfunctionaris gaat na de zitting met de rechtzoekende in gesprek, noteert de relevante gegevens en deelt deze met de gemeente waar de rechtzoekende woont. De gemeente neemt vervolgens binnen drie werkdagen contact op met de rechtzoekende voor de schuldhulpverlening.

Ruim 1 miljoen mensen hebben een inkomen rond de lage-inkomensgrens.  Nederlanders met een migratie-achtergrond zijn hierbij sterk oververtegenwoordigd. Zo’n 20 procent zit op of onder deze grens. Dat is ruim vijfmaal zoveel als mensen met een Nederlandse achtergrond. Ruim 10 procent van de Nederlandse huishoudens) heeft problematische schulden en slechts een tiende daarvan is in beeld bij schuldhulpverlening. Ruim 650 duizend huishoudens in Nederland heeft met problematische schulden te maken. Door de Corona crisis groeide het aantal huishoudens met schuld in 2021 tussen de 1,5 en 2,6 miljoen. Hiervan is 41% problematisch. Daarom heeft de Overheid 146 miljoen euro vrijgemaakt om mensen met schulden te helpen. 5 miljoen mensen hebben geen spaargeld. Zij kunnen geen tegenslag opvangen of investeren in belangrijke zaken voor de toekomst. Ouders moeten steeds vaker een beroep doen op stichtingen als het Jeugdfonds of gemeenten als ze hun kinderen willen laten sporten. Sportclubs merken dat er steeds meer ouders zijn die de contributie niet meer kunnen betalen. Het Jeugdfonds Sport & Cultuur helpt jaarlijks zo’n 75.000 kinderen lid te worden van een sportclub of een culturele vereniging. Voorbeelden van deze projecten in de wijk zijn Cultuur@CruyffCourts en Panna Knock Out. ​​Cultuur@CruyffCourts (C@CC) is een samenwerking tussen de Cruyff Foundation en het Jeugdfondsen en laat in kansarme wijken, kinderen en jongeren op een laagdrempelige manier kennismaken met culturele activiteiten. Op de Cruyff Courts kunnen kinderen gratis meedoen aan workshops. Zo is het straatvoetbaltalent in 2023 vanuit het Jeugdfonds ook betrokken bij Panna Knock Out. Panna Knock Out is onderdeel van ‘projecten in de wijk’ met als doel kinderen te laten kennismaken met straatvoetbal in hun eigen buurt. Dit project in de wijk is steeds belangrijker om de doelgroep te bereiken en de drempel om te bewegen en mee te doen te verlagen.

Zo’n 75.000 huishoudens zitten ondanks het sociale vangnet in financiële problemen door inkomensverlies en extreem verhoogde energiekosten. Zelfstandigen zijn extra kwetsbaar. Ruim één op de vijf huishoudens heeft moeite om rekeningen te betalen. In grote steden als Amsterdam, Utrecht en Den Haag heeft één op de drie huishoudens geldproblemen. Klarna en Riverty, de grote aanbieders van uitgesteld betalen, zijn steeds vaker schuldeiser bij mensen met financiële problemen. Het aantal claims van deze bedrijven is in de afgelopen jaren verdubbeld.

De vier grote steden leveren te weinig passende ondersteuning aan dak- en thuislozen. In acht jaar tijd zag het Leger des Heils het aantal cliënten groeien van 30.000 naar 50.000. Er zijn wachtlijsten voor zowel opvangbedden als betaalbare woonruimte om naar door te stromen. De staatssecretaris kwam daarom met 40 maatregelen om de problemen aan te pakken, zoals het verlagen van het minimumbedrag bij een incasso. Nu betaal je nog minimaal 40 euro aan incassokosten. Een andere geplande maatregel is het mogen betalen in termijnen. Nu kan alleen een schuld vanaf 225 euro in termijnen worden afbetaald. De toegang tot schuldhulpverlening wordt eenvoudigere en er komt een proef met een ‘schuldenrechter’. Met een wetswijziging is binnenkort een registratie verplicht om actief te zijn als incassodienstverlener. Alleen bureaus die aan de juiste eisen voldoen, worden ingeschreven in het incassoregister. Incassodienstverleners die zich niet gedragen, worden uit het register verwijderd en mogen dat werk dan niet meer doen. Het register is openbaar en gratis raadpleegbaar, zodat iedereen kan zien of een incassobureau aan de juiste eisen voldoet. Deze kwaliteitseisen gaan onder meer over de juiste opbouw en transparantie van de vordering. Ook worden er eisen gesteld aan het personeel, zodat tegen gegaan wordt dat mensen op ontoelaatbare wijze onder druk gezet worden.

Mensen in financiële problemen betalen 12 tot 14 procent rente als ze geld willen lenen van een gemeentelijke kredietbank, terwijl deze banken juist bedoeld zijn voor mensen die nergens anders geld kunnen lenen. Gecorrigeerd voor inflatie heeft een gemiddeld Nederlands huishouden in veertig jaar tijd amper meer te besteden gekregen. Boodschappen bij de supermarkt zijn in één jaar gemiddeld 8 procent duurder geworden. Eenvoudige voedingsmiddelen zoals kaas zijn inmiddels een luxe product geworden. Per juli zijn ook de energietarieven weer fors omhoog gegaan. De prijzen van voedingsmiddelen stegen in mei opnieuw met 3,8 procent, nagenoeg de hoogste prijsstijging van voedsel in de afgelopen tien jaar.

Door de hoge rentes steken klanten van webwinkels als Mediamarkt, Otto en Wehkamp, zich steeds dieper in de schulden. Ongeveer een op de vijf mensen met geldproblemen heeft schulden bij een webshop. Bovendien zijn de betaalachterstanden bij dit soort leningen het grootst: bij postorderbedrijven leidt een op de drie kredieten tot een achterstand, tegen 5% voor alle consumptieve kredieten. Minister van Financiën Wopke Hoekstra heeft half augustus 2020 de rente op deze kredieten tijdelijk verlaagd, van 14% naar 10%. en laat onderzoeken of de verlaging permanent kan worden. De webwinkels staan op hun achterste benen en dreigen om dan maar met de verkoop op afbetaling helemaal te stoppen.

Tijdens de Week van het geld zetten duizenden scholen zich in om kinderen en jongeren te leren over de omgang met geld, met dit jaar als thema: Hoe ben jij je GELD de BAAS? Op vrijdag 15 maart vindt een groots slotevenement plaats in Amsterdam. Minister Carola Schouten lanceert hier de nieuwe SZW-campagne ‘Je Geld de Baas’, die het ministerie start samen met Wijzer in Geldzaken. De campagne richt zich op jongeren tussen de 15 en 21 jaar en informeert hen over de risico’s van achteraf betalen om zo geldproblemen te voorkomen. Hiervoor wordt de ‘Betaal Later Kater’ geïntroduceerd, een chagrijnige kater die aan je spullen blijft hangen zolang je je rekening niet hebt betaald.

Bij een kwart van alle leningen is het rentepercentage 8% of hoger. Bijna één op de zes leningen heeft zelfs een rentepercentage tussen de 11% en het wettelijk maximum van 14%. Gemiddeld hebben lenende Nederlanders 1,3 consumptieve leningen per persoon en het gemiddelde leenbedrag is 6.401 euro.

Toeslagen

Toeslagen zijn belangrijk voor veel huishoudens. Circa 6 miljoen huishoudens ontvangen nu nog toeslagen voor in totaal € 19 miljard per jaar inclusief kinderopvangtoeslag. In het traject ‘Toekomst Toeslagen’ worden momenteel verschillende generieke en woon/zorg/kind-domein specifieke alternatieven uitgewerkt voor de bestaande toeslagen. 

Bijstand en schulden

Vanaf 1 januari worden Wajongers gekort op hun uitkering. Mensen met een arbeidsbeperking, die geen baan hebben, zijn er zo’n 5 procent op achteruit gegaan. Veel mensen mijden jarenlang de tandarts omdat ze te weinig geld hebben. Van de Nederlanders die minder dan 1600 in de maand verdienen, vermijdt 21 procent de tandarts.

De gemeentes Groningen, Ten Boer, Wageningen, Tilburg en Deventer hebben toestemming gekregen om twee jaar lang te experimenteren met bijstandsregels om te onderzoeken wat de beste manier is om mensen weer aan de slag te krijgen. Ook Utrecht en Amsterdam willen experimenteren. De gemeentes zijn van plan om meerdere testgroepen op te zetten met mensen die in verschillende bijstandsregimes komen te vallen. Sommige bijstandsgerechtigden krijgen bijvoorbeeld de mogelijkheid om 200 euro per maand bij te verdienen tijdens hun uitkering dan dat nu wettelijk is toegestaan. Ze mogen dan een beperkt deel van hun inkomsten uit werk houden, zonder dat die worden afgetrokken van de uitkering. Ook wordt er een groep gevormd met minder verplichtingen en een groep die juist intensiever wordt begeleid. De gemeente Terneuzen streed eerder dit jaar voor een variant op een basisinkomen, waarbij uitkeringsgerechtigden helemaal geen verplichtingen kregen opgelegd.

Mobility Mentoring

Hersenonderzoek heeft aangetoond dat armoede een zware emotionele en cognitieve last veroorzaakt. Die last verstoort het brein, waardoor chronische stress ontstaat en waardoor het vermogen om problemen doelmatig aan te pakken, prioriteiten te stellen en impulsen te controleren wordt aangetast. Door de stress wordt het moeilijker om plannen te maken en om lange termijn doelen te behalen. En het zijn juist die vaardigheden die je nodig hebt om uit armoede te geraken. Met de nu ook hier geïntroduceerde Amerikaanse methode “Mobility Mentoring” worden mensen met financiële problemen eerst bewust gemaakt van de stress waarmee ze leven. Mentor en cliënt stellen vervolgens samen het wegnemen van stress steeds centraal in een stappenplan op verschillende terreinen, zoals geld, scholing, gezondheid en huisvesting. Massachusetts en Washington gaan de methode verplicht stellen bij het aanbesteden van sociale projecten. De Wereldbank noemt Mobility Mentoring als een veelbelovende aanpak. 35 Nederlandse gemeenten, waaronder de grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Enschede en Groningen hebben interesse in de systematiek.

Aantallen en cijfers

De gemiddeld uitstaande schuld is 42.000 euro. Tweederde hiervan bestaat veelal uit rente en incassokosten. 540.000 huishoudens hebben problematische schulden. De meeste van de ruim 1 miljoen armen in Nederland wonen in Amsterdam (14,4%), Rotterdam (14,1%) en Den Haag (13,4%). In 38 gemeenten ligt het armoedepercentage ruim boven de 7%. Bijna de helft daarvan ligt in Groningen, Friesland en Drenthe. Het armste zijn de bewoners van Crooswijk in Rotterdam. Een op de zes inwoners van Rotterdam (ca. 100.000 mensen heeft te maken met grotere schulden. Bij 27.000 inwoners met problematische schulden is de schuld te groot om nog af te kunnen lossen. Gemiddeld staan zij voor 45.000 euro in de schuld. Dat is aanzienlijk meer dan het landelijk gemiddelde in andere gemeenten.

De helft van alle armen leeft minstens al drie jaar onder de armoedegrens en kunnen hun schulden niet meer betalen. In 2021 waren er volgens de officiële cijfers van het CBS 32.000 daklozen in Nederland, onder wie duizenden jongeren. Het totaal aantal daklozen ligt nog hoger. Daklozen ouder dan 65 en ongedocumenteerden komen niet voor in de cijfers. En ook minderjarige dak- en thuislozen worden niet meegeteld. In werkelijkheid zijn ruim 50 duizend mensen dakloos en leven op straat, in openbare gebouwen, in de opvang, of bij familie of vrienden. In de afgelopen zes jaar is het aantal daklozen toegenomen met bijna 80 procent. Om daklozen te weren, ontwerpen en plaatsen Gemeentes de stadsbankjes zo dat daklozen er niet op kunnen slapen. In Rotterdam werden vorig jaar 716 bekeuringen voor buiten slapen aan daklozen uitgedeeld, een ruime verdubbeling ten opzichte van het jaar daarvoor. In Almelo ging de gemeenteraad deze week nog akkoord met de invoering van boetes voor buitenslapers, in een poging boa’s meer mogelijkheden te geven om op te treden tegen overlast. Voor zo’n 2,5 miljoen mensen van zestien jaar en ouder die niet voldoende kunnen lezen, schrijven en rekenen is een goed financieel beheer te moeilijk. Naar schatting heeft 16% van de Nederlandse huishouden een problematische schuld of het risico daarop. Binnen de Europese Unie ben je arm als het inkomen lager is dan 60% van het gemiddelde inkomen. In Duitsland leven 13 miljoen mensen onder de armoedegrens en dat aantal groeit nog steeds. De armoedegrens in Nederland ligt op een inkomen inclusief toeslagen van 1920 euro netto per maand voor een gezin met 2 kinderen. (excl. huurtoeslag) Voor een eenoudergezin met twee kinderen ligt die grens op 1540 euro netto per maand. Hoe langer huishoudens op het minimum leven, hoe moeilijker het wordt om uit de problemen te komen. Het kabinet stelt nu voor om de huurtoeslag voortaan niet meer vast te stellen op basis van de huur die een huurder daadwerkelijk betaalt, maar op basis van een zogeheten normhuur. Voor de grootste groep huurders wordt die normhuur 520 euro. Ook komen straks de servicekosten niet meer in aanmerking voor de berekening van de toeslag. Bijna twee derde van de huurtoeslagontvangers gaat er gemiddeld 29 euro per maand op achteruit. Werken met een normhuur betekent dat huishoudens met een huur van 550 tot 763 euro er maandelijks 15 tot 105 euro op achteruit gaan.

Langdurige armoede

In Nederland ontstaat armoede bij een netto jaarinkomen lager dan 12.535 euro voor een alleenstaande volwassene. Voor een gezin met twee jonge kinderen ligt de grens op 26.322 euro. Volgens het Nibud zitten veel uitkeringsgerechtigden aan de grens van hun financiële mogelijkheden en kan 75 procent van hen niet rondkomen. Meer dan de helft van de varkens- en pluimveehouders leeft gemiddeld al vijftien jaar onder de armoedegrens. Jaarlijks worden er ongeveer 100.000 mensen van stroom en gas afgesloten.

Kwijtschelding Gemeente en Waterschapsbelasting

Huishoudens zijn steeds meer geld kwijt aan lokale belastingen, zoals ozb en afvalstoffenheffing. Meerpersoonshuishoudens moeten in 2024 gemiddeld 951 euro betalen. Dat is 5,9 procent meer dan in 2023. In veertig gemeenten zijn de lasten zelfs met minstens 10 procent gestegen. Wanneer je de belastingen niet kunt betalen vanwege te weinig inkomen kun je om kwijtschelding vragen.

• Doe je verzoek om kwijtschelding zo snel mogelijk na de aanslag.
• Je kunt wachten met betalen totdat het verzoek is behandeld.
• Na 3 maanden nog geen beslissing, dan schriftelijk informeren naar de reden.
• Ben je het niet eens met de negatieve beslissing, laat dit de instantie snel en schriftelijk weten. Terwijl zij uw situatie opnieuw bekijken mag je wachten met betalen.
• Krijg je opnieuw een afwijzing, bel of schrijf dan desnoods naar de ombudsman.

Bij de helft van de waterschappen moeten zzp’ers in armoede gewoon belasting betalen. Werknemers of uitkeringsgerechtigden met een even laag inkomen hoeven dit niet. Ook een deel van de gemeenten sluit arme zzp’ers uit. Gemeenten en waterschappen mogen ervoor kiezen om ondernemers uit te sluiten van de kwijtschelding, zelfs als ze bijvoorbeeld maar 1000 euro per maand overhouden. Werknemers of ondernemers die minder dan 1.196 euro per maand netto verdienen kunnen hun inkomen laten aanvullen tot dat bedrag. Een alleenstaande die bijvoorbeeld 600 euro per maand verdient, kan nog 596 euro bijstand krijgen. Veel zzp’ers laten dit na, terwijl ze wel een inkomen hebben dat onder de bijstandsgrens ligt. De Unie van Waterschappen deelde de waterschappen in 2011 al mee dat ze ervoor mogen kiezen om kleine ondernemers wel onder de kwijtschelding te laten vallen. Toch kiest nog altijd bijna de helft van de waterschappen ervoor om zzp’ers uit te sluiten.  Bij ZZP’ers is er een strenge vermogenstoets. Staat er meer dan 1175 euro (in de strengste waterschappen en gemeenten) op de bankrekening, dan krijgt een zzp’er geen kwijtschelding. Zelfstandigenbijstand krijgen ondernemers ook slechts in de vorm van een lening die ze moeten terugbetalen. De waterschapsbelasting bij Gooi en Vechtstreken gaan in 2024 van 10 tot wel 35% stijgen (Amsterdam, Utrecht, Hilversum tot wel 100 euro), maar ook bij andere waterschappen gaat de tarieven aanzienlijk omhoog. Gemiddeld kost dit voor een gezin met twee kinderen in een koophuis nu nog 375 euro, maar in 2024 wordt dat 500 euro per jaar. Dat is 125 euro meer.

Zorg

Zorg mijden neemt steeds zorgwekkender vormen aan. Patiënten kiezen er steeds vaker voor om ondanks een doorverwijzing niet naar een ziekenhuis of therapeut te gaan vanwege de hoge eigen bijdrage of het niet aan willen- of kunnen aanbreken van het eigen risico. 14 procent van de patiënten zegt af te hebben gezien van een vervolgbehandeling, omdat die onder hun eigen risico valt. Het kabinet verandert binnenkort de regels van het medisch eigen risico. Per behandeling hoeven patiënten nog maar maximaal 150 euro van hun eigen risico te betalen, terwijl dat nu bij een dure behandeling meestal het hele bedrag van 385 euro is. Dat betekent bijvoorbeeld dat iemand die één keer per jaar onder het mes moet en verder geen arts bezoekt goedkoper uit zal zijn dan nu. Voor degenen die meer behandelingen per jaar ondergaan blijft het totale eigen risico 385 euro per jaar.

Huisartsen en verpleegkundigen die zich inzetten voor de medische zorg aan dak- en thuislozen krijgen steeds vaker onverzekerde patiënten op spreekuur. Daklozen kunnen hun medicijnen of doktersbezoek niet betalen. Omdat ze geen zorgverzekering hebben kunnen zij ook niet bij reguliere zorginstanties terecht. Volgens De Nederlandse Straatdoktersgroep is het aantal onverzekerde daklozen groeiende. Het ministerie van Volksgezondheid, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Zorgverzekeraars Nederland erkennen het probleem. Verzekerden die staan geregistreerd bij regeluitvoerder CAK komen voor schuldhulp in aanmerking. „Zij krijgen een vrijblijvend aanbod. Accepteren ze dat, dan komen ze in budgetbeheer bij BFS en worden ze uit de regeling van het CAK gehaald. Mensen worden als wanbetaler geregistreerd bij het CAK op het moment dat er zes maanden of langer geen premie is betaald. CZ maakte begin dit jaar ook bekend 250 gezinnen in Den Haag te gaan helpen met het afbetalen van hun schuld. De zorgtoeslagen worden aangewend voor andere uitgaven en zo’n 340.000 gezinnen betalen deze daarom niet. Op de site van de Belastingdienst vind je alle voorwaarden en kun je een proefberekening maken. Zo mag een alleenstaande maximaal 38.520 euro verdienen en partners samen 48.224. Alleenstaanden mogen maximaal 127.582 euro bezitten. Partners samen niet meer dan 161.329 euro. Ook moet je een Nederlandse zorgverzekering hebben en minimaal achttien jaar zijn. De hoogte van de zorgtoeslag is afhankelijk van je inkomsten: niet iedereen krijgt evenveel. Het bedrag kan variëren van 154 euro (met een inkomen van minder dan 25.000 euro) tot 2 euro per maand (als je 38.500 euro per jaar verdient). Voor huurtoeslag is de grens ook aangepast: in 2022 kreeg je toeslag als je huur niet hoger is dan 763,47 euro. Dat is nu 808,06 euro. Hoe hoog je inkomen mag zijn, is afhankelijk van de huur, je leeftijd en de samenstelling van het huishouden. Als je nog geen toeslag krijgt maar er door de aangepaste voorwaarden wel recht op hebt, moet je deze zelf online aanvragen. Maar, let op. Als je ‘m hebt aangevraagd en niet hebt beëindigd, loopt hij automatisch door. Verandert er iets in je situatie, dan moet je de wijzigingen zelf doorvoeren. Gemeenten betalen soms mee aan de polis terwijl je zorgtoeslag behouden blijft. Zo’n 200.000 mensen lopen meer dan zes maanden achter met het betalen van de zorgpremie en besteden de zorgtoeslag liever aan andere zaken.  De zorgtoeslag gaat voor de lage inkomens fors omlaag. De eenmalige verhoging vanwege de hoge inflatie is dan afgelopen waardoor je afhankelijk van je inkomen volgend jaar hooguit 127 euro per maand zult krijgen.

Huurschuld

Bij een huurachterstand is het verstandig zo snel mogelijk contact op te nemen met de verhuurder om te kijken naar de mogelijkheden. Na langere tijd geen huur te betalen, kan de verhuurder namelijk een rechtszaak aanspannen tegen de huurder. Dit kan ertoe leiden dat de rechter door de huurachterstand ontruiming van de woning toewijst aan de verhuurder. Ontruiming van de woning houdt in dat de woning leeg wordt gehaald en dat alle bezittingen door een verhuisbedrijf worden meegenomen en opgeslagen. Alle kosten die bij ontruiming worden gemaakt zijn voor de huurder. Uitzetting of ontruiming wordt vaak pas toegewezen bij een huurachterstand van 3 maanden, maar dit kan je voorkomen door:

• Wanneer je een huurachterstand verwacht, zo snel mogelijk in gesprek te gaan met je verhuurder. Op deze manier kun je kijken of zij mogelijk een tijdelijke oplossing kunnen bieden;
• Ga ook in gesprek met je gemeente om langdurig financiële problemen op te lossen;
• Maak eventueel aanspraak op hulpfondsen, die bijvoorbeeld een bijdrage kunnen leveren of je bij kunnen staan in het proces. Dit kan ontruiming van de woning door huurachterstand en bijkomende hoge kosten voorkomen.

Schuldhulpverlening

De NSR (de Nederlandse Schuldhulproute) constateert dat er duizenden ondernemers zijn die er zelf financieel niet meer uit komen. Ook bij het telefonisch loket voor hulp bij geldzorgen is het steeds drukker. Sommige ondernemers komen extra in de problemen doordat ze niet in aanmerking komen voor Corona steunmaatregelen, zoals loonsteun (NOW). Schuldhulpverleners spreken ieder jaar met 20.000 mensen een schuldregeling af. Die mensen melden zich gemiddeld met zo’n 40.000 euro schuld. Jaarlijks lossen zij dus ruim een half miljard aan schulden op.  In totaal zouden er 726.000 mensen met dergelijke problematische schulden zijn.

In 1932 werd de branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK) opgericht om er voor te zorgen dat mensen voldoende geld overhielden voor dagelijkse en noodzakelijke uitgaven. Deze branchevereniging helpt jaarlijks twintigduizend mensen een regeling te treffen. Het gaat daarbij om onder anderen kleine ondernemers en particulieren met een modaal inkomen van gemiddeld 41.500 euro. Het aantal mensen met dit inkomen in dat om hulp komt vragen, is afgelopen jaar flink gestegen

Op grond van de Wet op de Gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs) zijn gemeenten verantwoordelijk voor de schuldhulpverlening. Jaarlijks vragen zo’n 150.000 mensen tevergeefs schuldhulp aan bij hun gemeente. Er is een verplicht moratorium voor mensen die in de schulden zitten. In zo’n zes maanden durend moratorium kan de huur niet worden opgezegd, mag de levering van gas, water en elektra niet worden beëindigd en/of mag de zorgverzekering niet worden opgezegd of ontbonden. In die zes maanden krijgt de schuldenaar de tijd om orde op zaken te stellen. Tijdens deze periode komen er ook geen deurwaarders, hoeven rekeningen niet betaald te worden en worden ze gevrijwaard van aanmaningen. Schuldenaren komen nog steeds veel te laat in het traject van de schuldhulpverlening terecht. Als een schuldenaar in het beslagregister of in de Verwijsindex Schuldhulpverlening (VISH) wordt opgenomen, is dat al veel te laat en is adequaat ingrijpen al een stuk lastiger. Aan de kosten van berichten die deurwaarders verzorgen worden per jaar tientallen miljoenen euro’s extra verdiend. Dat mag volgens de wet- en regelgeving niet. Gerechtsdeurwaarders mogen geen winst berekenen voor hun werk. Deurwaarders berekenen tot 7 euro voor een ambtsberichten als exploten, dagvaardingen en beslagleggingen, terwijl zij zelf via een goed functionerende ICT-dochter maar 5 cent per bericht betalen. Verder ligt er een wetswijziging klaar:

1. Op de volgende roerende zaken mag geen beslag worden gelegd: zaken die behoren tot de inboedel, bedoeld in artikel 5 van Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek, van de door de schuldenaar bewoonde woning; b. de kleding van de schuldenaar en van de tot zijn gezin behorende huisgenoten; c. de in de woning aanwezige voorraad levensmiddelen; d. zaken die de schuldenaar en de tot zijn gezin behorende huisgenoten redelijkerwijs nodig hebben voor de persoonlijke verzorging en de algemene dagelijkse levensbehoeften; e. zaken die de schuldenaar en de tot zijn gezin behorende huisgenoten redelijkerwijs nodig hebben voor de verwerving van de noodzakelijke middelen van bestaan, dan wel voor hun scholing of zaken van hoogstpersoonlijke aard. Gezelschapsdieren en de voor hun verzorging noodzakelijke zaken
2. In afwijking van het eerste lid is beslag wel toegestaan op de in het lid genoemde zaken die in de gegeven omstandigheden bovenmatig zijn. Bij algemene maatregel van bestuur kan nader worden bepaald welke zaken, hetzij afzonderlijk, hetzij door de aanwezigheid van andere, al dan niet gelijksoortige zaken, als bovenmatig zijn aan te merken. Daarbij kan voor bepaalde zaken of categorieën van zaken worden bepaald tot welke waarde bovenmatigheid niet wordt aangenomen. Indien beslag wordt gelegd op een bovenmatige zaak die de schuldenaar of de tot zijn gezin behorende huisgenoten redelijkerwijs niet kan missen, stelt de deurwaarder de schuldenaar in de gelegenheid om de bovenmatige zaak te vervangen door een niet als bovenmatig aan te merken vergelijkbare zaak. 4. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen andere dan de in het eerste lid bedoelde roerende zaken worden aangewezen waarop geen beslag mag worden gelegd.

De gemiddelde schuld waarmee zo’n 94.000 huishoudens zich jaarlijks bij de schuldhulpverlening aan melden is 42.100 euro. Het grootste deel hiervan bestaat uit belastingschuld, huurachterstand, achterstallig energie- en ziekteverzekering betalingen en restschulden van hypotheken. Maar ook bij creditcardmaatschappij ICS van ABN AMRO konden zo’n 600.000 klanten te gemakkelijk doorlopende kredieten afsluiten, tot wel 2.500 euro. ICS leende 15 procent meer uit dan de eigen normen toestonden. Het AFM deed onderzoek naar de maatschappij. In 2018 stonden er ruim 56.000 onder bewind, in 2013 waren dat er nog 35.000: een stijging van zo’n 60 procent in vijf jaar tijd.

Acht gemeenten hebben half februari 2022 de samenwerking met PLANgroep, de grootste commerciële schuldhulpverlener van Nederland, stopgezet vanwege vertragingen, onbetaalde rekeningen en een schuldenberg, waardoor cliënten nog meer in de problemen kwamen. Het gaat om Overbetuwe (Gelderland), Gennep (Limburg), Roosendaal en nog vijf andere West-Brabantse gemeenten. Voor de ontbinding van het contract hadden de gemeenten het bedrijf al in gebreke gesteld, maar de problemen verbeterden niet, waarna de contracten werden opgezegd. De gemeenten moesten op een aantal vlakken bijspringen voor PLANgroep. Werknemers van PLANgroep hadden wel tweehonderd dossiers tegelijk in behandeling.

PLANgroep is met 190.000 klanten de grootste commerciële schuldhulpverlener van Nederland. Directeur Albert Bijholt wijt de problemen aan “een nieuw ICT-systeem, krapte op de arbeidsmarkt, personeelsuitval en veel coronazieken”. Hij geeft toe dat het bedrijf iets proactiever had kunnen reageren, maar voegt daaraan toe dat de problemen intussen zijn opgelost door de werving van zeventig externe mensen.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) legde zeven pandhuizen van Cash Converters boetes op van in totaal 437.500 euro wegens het berekenen van een te hoge rente. Cashconverters berekende een rente van 9 procent per maand, terwijl ze niet meer dan 4,5 procent per maand mogen vragen. Het ging om de franchisefilialen in Den Haag, Arnhem, Enschede, Rotterdam-Centrum, Rotterdam-Zuid, Schiedam en Utrecht.

De Nederlandse Energie Maatschappij (NLE) wil het betalingsprobleem voor een deel oplossen door klanten hun energierekening vooraf te laten betalen. Voor beslagleggingen geldt een beslagvrije voet van 90% van de bijstandsnorm Er liggen plannen klaar om deze voor jongeren onder de 21 te verhogen en gelijk te trekken met die van de volwassenen. Uitkeringsinstanties en schuldeisers zijn wettelijk verplicht zich aan deze beslagvrije voet te houden. Ook komt er een adempauze van maximaal een half jaar. Nuon gaat mensen die wegens schulden afgesloten zijn geraakt van stroom en gas gemakkelijker een nieuw contract geven. In de nieuwe regeling hoeven deze klanten geen hoge borgsom meer te betalen voor een nieuwe aansluiting.

Studieschuld

De studieschuld die (oud-)studenten hebben bij de overheid blijft toenemen. Sinds de invoering van het leenstelsel in 2015 is de gemiddelde studieschuld met 3500 euro per (oud-)student toegenomen tot bijna 16.000 euro begin 2022. De totale studieschuld van alle (oud-)studenten bij elkaar opgeteld is sinds 2015 verdubbeld. 1,6 miljoen mensen hebben een studieschuld. De totale studieschuld is begin 2023 opgelopen tot 28,2 miljard euro. Dat is een toename van 1,7 miljard euro ten opzichte van 2022. De schuld loopt elk jaar op en is meer dan verdubbeld sinds de invoering van het leenstelsel in 2015. Met ingang van het huidige studiejaar is het leenstelsel gestopt en is de basisbeurs voor studenten in het hoger onderwijs teruggekeerd. Na een jarenlange stijging is het aantal mensen met een studieschuld sinds 2021 nagenoeg gelijk gebleven. Het aantal mensen met een studieschuld van meer dan 30.000 euro neemt wel toe. Dat zijn er inmiddels ruim 330.000, oftewel 26.000 meer dan het jaar ervoor en 215.000 meer dan in 2015. Ruim 120.000 mensen hadden een studieschuld van meer dan 50.000 euro en 1800 van hen hadden zelfs meer dan een ton schuld. Voor de helft van de mensen met een studieschuld is de schuld lager dan 10.000 euro. De leeftijdscategorie met de grootste studieschuld is de groep tussen de 25 en de 30 jaar, die al aan het aflossen is. De schuld is daar gemiddeld 22.900 euro. De rente op studieschulden van de zogeheten ‘pechgeneratie’, ofwel studenten die geen studiefinanciering meer kregen en moesten lenen, gaat omlaag. Verschillende voorstellen daartoe, waaronder een wijziging van de Belastingwet voor volgend jaar, kregen steun van een meerderheid in de Tweede Kamer. Het is nog niet bekend met hoe veel de rente omlaag gaat.

Bijna de helft van de studenten dreigt inmiddels af te studeren met een studieschuld boven de € 20.000, waarvan nog eens de helft met een schuld van meer dan € 40.000. Een op de vijf studenten met een studieschuld is een wanbetaler. Veel oud-studenten, met name de lichting afgestudeerden van vóór 2009, hebben moeite met terugbetalen. De gemiddelde debiteur moet ruim 14.000 euro terugbetalen, maar er zijn onder de bijna 700.000 studenten ruim 15.000 ex-studenten die een studieschuld van 50.000 euro of meer hebben. (700 per maand gemiddeld) De helft van de betalingsachterstanden bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) moet met een deurwaarder geïnd worden. Gaat je kind jonger dan 18 jaar studeren en zich inschrijven voor een vervolgopleiding aan een mbo, hbo of universiteit dan vervalt meestal het recht op kinderbijslag en kindgebonden budget. Mbo’ers hebben pas recht op studiefinanciering vanaf het eerste kwartaal nádat ze 18 jaar zijn geworden. Dus wordt een mbo-student op 2 oktober 18, dan krijgt hij pas in januari studiefinanciering. De ouders ontvangen tot zijn achttiende verjaardag nog wel kinderbijslag en (afhankelijk van hun inkomen) kindgebonden budget. De maanden tussen 2 oktober en 1 januari moeten ouders dan zien te overbruggen. Wel is er voor minderjarige studenten een gratis ov-chipkaart. En hoeft er voor hen geen lesgeld te worden betaald. Studenten lenen tegenwoordig vaker en meer. Studenten afkomstig van de havo raakten bijvoorbeeld hun beurs van 80 euro per maand kwijt, maar gingen daarvoor in de plaats 180 euro meer lenen. Bij de vwo’ers lag dat bedrag nog hoger. Zij raakten 125 euro aan beurs kwijt en gingen 280 euro lenen. 

Financieringen

Er is een onverantwoordelijke stijging van nieuwe private lease constructies waarmee kopers zich voor jaren in de schuld steken, gelokt door “kleine” maandbedragen. In 2017 werden er zo’n 100.000 auto-abonnementen afgesloten, terwijl dat er in 2016 nog 64.000 waren en in 2015 op 36.000. In 2018 steeg het aantal particuliere leaseconstructies naar 150.000. Hiermee is een bedrag van ruim een half miljard gemoeid. Gemiddeld kost een private lease zo’n 3.500 euro per jaar op een gemiddeld inkomen van 18.000 euro is dat een besteding van wel 20%.

ARM OF RIJK

Het vermogen van mensen die meer dan 1 miljard dollar bezitten is in een jaar met 12 procent gegroeid. Het vermogen van de 3,8 miljard armste mensen op aarde is juist met 11 procent afgenomen. Het vermogen van de rijkste 26 mensen bij elkaar opgeteld is gelijk aan het vermogen van de armste helft van de wereldbevolking. Rijke Nederlanders stalden in 2016 ongeveer 53 miljard euro in belastingparadijzen, waardoor de fiscus ruim 2 miljard euro misliep. 14 miljonairs bezitten meer dan miljard dollar en hebben samen 2 biljoen dollar.

Aan de keerzijde is er een grote groep die geen last heeft van armoede. Door die groep wordt er veen gevlogen en gespaard. Het gezamenlijke spaarsaldo groet bij hen stug door. Eind september stond er 422,5 miljard euro op de spaarrekeningen.  Zo’n 157.000 huishoudens bezitten namelijk minstens een miljoen euro en 62 rijken bezitten gezamenlijk evenveel als de 3,6 miljard armsten van de wereldbevolking. Het reëel beschikbaar inkomen is in 2015 voor het achtste jaar op rij achteruit gegaan. De loonkloof tussen de bedrijfstop en de werknemers is vorig jaar vooral in de financiële sector weer verder gegroeid. Gemiddeld verdient de top 6,1 keer zoveel als de gemiddelde werknemer. 24 politiemedewerkers verdienden in 2016 meer dan een ministerssalaris van 179.000 euro. De vijfhonderd rijkste Nederlanders zagen hun vermogen ook opnieuw groeien. Hun totale vermogen groeide met 4,7 procent naar bijna 230 miljard euro. Bovenaan de lijst staat nog altijd Charlene de Carvalho-Heineken, met een vermogen van maar liefst 12,8 miljard euro. Dat is wel enkele honderden miljoenen minder dan vorig jaar, maar nog altijd steekt ze er met kop en schouders bovenuit. De nummer twee op de lijst, voormalig Hunter Douglas-topman Ralph Sonnenberg, moet het met minder dan de helft doen (6,2 miljard euro). De top drie wordt gecompleteerd door Frits Goldschmeding, oprichter van uitzendbureau Randstad. Bestuursvoorzitter Jean-François van Boxmeer van Heineken verdiende in 2016 bijvoorbeeld 9,5 miljoen euro. KPN gaf topman Eelco Blok in 2015 naast zijn salaris van 850.000 euro per jaar een bonus van ruim een miljoen euro en bij zijn vertrek kreeg hij ook nog eens een ontslagpremie van 850.000 euro mee. Topman Ben van Beurden van olieconcern Shell kreeg in 2015 in totaal 5,6 miljoen euro. In 2014 ontving hij in totaal 24,2 miljoen euro inclusief een extra pensioenbijdrage. De bestuurder bij het Prins Bernhard Cultuurfonds Adriana Esmeijer verdient jaarlijks 157.879 euro, Ronald van der Giessen van het Oranje Fonds krijgt 156.849 euro, Ellen Greve van KNGF Geleidehonden krijgt 154.000 euro en Michel Rudolphie van KWF Kankerbestrijding ontvangt jaarlijks 152.000 euro. Directeuren van Nederlandse bedrijven en instellingen verdienen gemiddeld twintig keer het salaris van een gemiddelde werknemer. Ruim 2.500 werknemers in de (semi)overheid verdienen ondertussen meer dan de afgesproken 228.000 euro bruto per jaar. De Luchtverkeersleiding Nederland betaalde bijvoorbeeld een ontslagvergoeding van 455.720 euro aan een consultant. Bestuursvoorzitters verdienen gemiddeld 737.000 euro. De bonussen bedragen gemiddeld 325.000 euro. De best betaalde topbestuurder met 760.000 euro was Nancy McKinstry van Wolters Kluwer, maar ook zij is inmiddels voorbijgestreefd door bestuurders die tot een miljoen euro per jaar verdienen. Er zijn 2043 miljardairs die samen goed zijn voor 7,67 biljoen dollar.

BUREAU KREDIET REGISTRATIE

Het BKR registreert 9,57 miljoen lopende kredieten en 8 miljoen personen met een consumptief krediet. Volgens het BKR zijn er 556.000 leners die achterlopen op het terugbetalen van hun lening. Studieschuld is hierin niet meegenomen. Je kunt al een aantekening verwachten bij het Bureau Krediet Registratie (BKR) als je meer dan 250 euro leent. Voorheen lag de ondergrens op 500 euro. Schulden en achterstanden bij de fiscus, ziektekostenverzekeraars, studieleningen en hypotheken tot vier maanden worden bij het BKR niet bijgehouden.

Kinderen

Bijna 435.000 kinderen leven momenteel in armoede. De inkomens in deze gezinnen komen uit onder de door het Nibud vastgestelde grens van ‘niet veel, maar toereikend’. Risicogroepen zijn voornamelijk kinderen met een niet-westerse achtergrond, kinderen uit een gezin met drie of meer kinderen en kinderen van ZZP’ers. Ruim 400 duizend kinderen maken deel uit van een gezin met een laag inkomen en daarvan leven er 200 duizend in een gezin met bijstand. Het aantal bijstandsuitkeringen neemt in 2016 met 7000 toe en in 2017 komen daar naar verwachting nog eens 6000 mensen bij. In totaal zullen er dan 445.000 mensen moeten rondkomen van een bijstandsuitkering. De zelfstandigenaftrek wordt geleidelijk aan afgebouwd tot 5.000 euro in 2028, volgens NRC Handelsblad. Nu is die nog 7.280 euro. Jaarlijks wordt dat bedrag 250 euro minder, vanaf 2020. De armoede onder kinderen en jongeren tot 18 jaar gaat naar verwachting weer toenemen, naar ongeveer 301.000 in 2022 (9,2% van alle kinderen en jongeren). Het koopkrachtpakket van het kabinet moet er voor zorgen dat dit aantal een jaar later daalt, naar iets minder dan 220.000 in 2023 (6,7%)

Ruim tachtig organisaties en bedrijven onderschreven eind maart 2019 de belofte dat in 2030 geen enkel kind in Nederland nog opgroeit in armoede. Als ondertekenaars van de Alliantie tegen Kinderarmoede verplichten zij zich aan de volgende beloftes:

Bijna de helft van de kinderen uit gezinnen met een langdurig laag inkomen groeit op in een bijstandsgezin, terwijl bij iets meer dan een derde betaald werk de belangrijkste inkomensbron was van het huishouden. Bijna veertig procent van de kinderen en jongeren die opgroeien in armoede is ontevreden over de zekerheid en stabiliteit in hun leven. Het kabinet heeft de SER om advies gevraagd over de vraag over hoe een samenhangend beleid te voeren om de armoede en daarmee samenhangende sociale uitsluiting onder kinderen in Nederland terug te dringen en produceerde een rapport. In armere gezinnen wordt over het algemeen meer gerookt. Door het verhogen van de accijnzen is het rookgedrag echter niet verandert maar gaat dit ten koste van het huishoudbudget. Ook betalingsachterstanden krijgen veelal prioriteit.

Vele honderden kinderen komen ’s ochtends met honger, kapotte kleding en ongewassen op school. Veel kinderen kunnen wegens geldgebrek ook niet met vakantie. Een kwart van de Nederlanders brengt de vakantie thuis door. Het vakantiegeld wordt aangewend om schulden te betalen of om noodzakelijk apparatuur als wasmachines en CV ketels te vervangen. Ook de tarieven voor het openbaar vervoer zijn dramatisch voor gezinnen. Amsterdam heeft circa 34.000 kinderen die opgroeien in een gezin met een minimuminkomen. De woonkostenbijdrage is alleen voor die minima die geen kwijtschelding krijgen voor de gemeentelijke belastingen. Kwijtschelding is alleen weggelegd voor mensen onder het sociale minimum. Uit onderzoek is gebleken dat er bij kinderen een correlatie is tussen een bepaalde hersenstructuur en armoede. In een gepubliceerd rapport van de Duitse stichting Bertelsmann, die jaarlijks onderzoek doet naar de sociale omstandigheden in 28 EU-lidstaten staat dat ongeveer 26 miljoen kinderen en jongeren in de Europese Unie worden bedreigd door armoede of sociale uitsluiting.

25% van de Nederlanders is er de afgelopen drie jaar in inkomen op achteruit gegaan. De inkomens daalden tussen de 15 en 30 procent door werkloosheid (35 %), arbeidsongeschiktheid (18%) en overstappen naar een baan met minder salaris (16 %). Ruim 700.000 mensen leven met problematische schulden en ruim een miljoen mensen lopen hetzelfde risico, waarvan 10% hulp zoekt. Een op de negen kinderen in Nederland groeit op in armoede. Ze gaan vaak zonder ontbijt naar school of kunnen op hun verjaardag niet naar school omdat ze niet kunnen trakteren. Ook, kunnen ze vaak niet met vakantie en komen daardoor in een sociaal isolement. De NVVK meldt dat het aantal mensen met onoplosbare schulden de afgelopen drie jaar is verdubbeld. ‘Onoplosbaar’ betekent dat er geen schuldsanering of aflossingsregeling geregeld kan worden, zonder dat daar een rechter aan te pas komt. Nederland heeft meer dan 25.000 daklozen. Volgens de Woonbond zijn in de afgelopen drie jaar de huren met 13 procent gestegen.

Van de 442.000 mensen in de bijstand is het merendeel gescheiden, immigranten of ex-gevangenen. Een op de drie is 55 jaar of ouder. Gezinnen in de bijstand komen vijftig euro per maand tekort om alle noodzakelijke uitgaven te betalen en een gezin met drie kinderen heeft zelfs honderdvijftig euro per maandtekort.

De schuldsanering is een lang en moeizaam traject dat vanwege de toeloop is dichtgetimmerd door zwaar verscherpte regels en voorwaarden. Mensen die geen inkomen hebben, een eigen huis hebben of ingeschreven staan als ZZP’ers of zelfstandige zijn uitgesloten. Ook wanneer iemand eerder een beroep heeft gedaan op de schuldhulpverlening, of wanneer iemand nog in scheiding ligt wordt er niet geholpen. Veel Gemeenten voeren hierop een geheel eigen beleid en screenen zelfs op motivatie en vaardigheden. Er zitten nu ruim 92.000 personen in een schuldsaneringstraject en een veelvoud hiervan vraagt dit vergeefs aan. Het Nibud wordt per dag 14.000 keer benaderd met vragen over geld. Op jaarbasis is dat 5,2 miljoen keer. Huishoudens met probleemschulden kosten de maatschappij gemiddeld 10.000 euro per jaar. (11 miljard per jaar)

De kosten van levensonderhoud zijn de laatste tien jaar gebaseerd op tweeverdieners en dat maakt het voor gescheiden alleenwonenden steeds moeilijker om de eindjes aan elkaar te knopen. Als de alleenwonende dan ook nog arbeidsongeschikt of werkloos wordt dan ligt alleen de weg naar armoede nog open. Ongeveer vijfduizend alleenstaande ouders in de bijstand gaan er dit jaar 240 euro op achteruit omdat ze officieel een meebetalende partner hebben, terwijl dat in de praktijk niet zo is. Het gaat om alleenstaanden met een bijstandsuitkering, van wie de partner met de noorderzon is vertrokken, in de gevangenis zit of in een verzorgingshuis woont.

WOON- EN ANDERE LASTEN

Huurders met een laag inkomen in een corporatiewoning krijgen per 1 juli 2023 een huurverlaging. Vanaf die datum gaat voor 510.000 huurders de nieuwe huurprijs gelden van 575 euro per maand. Daarnaast krijgen huurtoeslagontvangers, een verhoging van €16,94 toeslag per maand. Komend jaar krijgen nog eens 116.000 mensen huurtoeslag doordat de maximale huurgrens wordt afgeschaft en de minimum leeftijd wordt verlaagd van 23 jaar naar 21 jaar

Zo’n 8000 huishoudens met een laag inkomen en een relatief hoge huur krijgen van de Gemeente Amsterdam huurkorting. De korting is afhankelijk van de hoogte van de huur, het inkomen van de huurder en de samenstelling van het huishouden. Tot 2019 nam de gemeente de korting voor haar rekening, sindsdien wordt de verlaging van de woonlasten door de woningcorporaties betaald. De huurkorting komt voort uit afspraken tussen Huurdersvereniging Amsterdam, Amsterdamse woningcorporaties en de gemeente, welke zijn vastgelegd in het Woonlastenakkoord.

Een tijdelijke huurkorting maakt het voor de verhuurder mogelijk om de huur tijdelijk te verlagen (maximaal drie jaar). De verhuurder kan zo makkelijker een huurder helpen die bijvoorbeeld door de coronacrisis tijdelijk minder inkomsten heeft. Hierdoor krijgt de huurder financiële ruimte totdat zijn of haar inkomsten weer op peil zijn. Indien er blijvend een lager inkomen is, door bijvoorbeeld een scheiding, krijgt de huurder zo de tijd om naar een woning te zoeken die bij het nieuwe lagere inkomen past. De inkomensgrens van een meerpersoonshuishouden om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning wordt verhoogd naar 43.126 euro, de grens voor een eenpersoonshuishouden gaat omlaag naar 35.938 euro (in de huidige situatie is er een inkomensgrens van 39.055 euro). De huurprijzen van sociale huurwoningen worden dit jaar in verband met de coronacrisis bevroren. Dat scheelt gemiddeld zo’n 6 euro per maand netto.

Het aantal huishoudens dat gevaar loopt om de huur of hypotheek niet meer te kunnen betalen in tien jaar tijd meer dan verdubbeld. Ruim 500.000 huishoudens zitten in de gevarenzone. 9,7 tot 12,9 procent van de Nederlandse huishoudens loopt risico op een problematische schuld. Het gaat dan om 719.000 tot 961.000 huishoudens. Nu de huren, zorg- en energieprijzen stijgen en de huur- en zorg toeslag achterblijft, zijn de vooruitzichten erg slecht. Er zijn enorme huurstijgingen van gemiddeld 22,6 procent wanneer huurwoning vrijkomen en van huurder wisselen. Van de sociale huurwoningen, die worden aangeboden door corporaties, is de kale huurprijs in drie jaar tijd met 12 procent gestegen.

Nadat een eigen huis met schuld verkocht wordt blijken er ook nog eens geen betaalbare huurhuizen meer beschikbaar, vanwege de grootschalige opvang van asielzoekers. In de Randstad kunnen wachtlijsten oplopen tot meer dan tien jaar. 31.000 mensen hebben geen vaste plek om te wonen. Daklozen zijn mensen die slapen in de open lucht, in overdekte openbare ruimten, zoals portieken, fietsenstallingen, stations, winkelcentra of een auto, of in passantenverblijven van de maatschappelijke opvang en eendaagse noodopvang, of op niet-structurele basis bij vrienden, kennissen of familie, zonder vaste verblijfplaats.

• 17.800 daklozen in 2009
• 27.300 daklozen in 2012
• 31.000 daklozen in 2015/2016
• 50.000 daklozen in 2018
• 70.000 daklozen in 2019
• 36.000 daklozen in 2020
• 32.000 daklozen in 2021
• 50.000 daklozen in 2022 (meer dan 6000 hiervan zijn arbeidsmigranten zonder werk)
• 55.000 daklozen in 2023 (statushouders in hotels en vakantieparken zijn niet meegerekend, omdat ze wel een dak boven hun hoofd hebben)

Het CBS telt  jeugd onder de 18 en ouderen boven de 65 en mensen die uitstromen uit een instelling, mensen die in een tijdelijke opvang langer dan normaal verblijven (residentiele daklozen), mensen die te maken hebben met een huisuitzetting en uitgeprocedeerde asielzoekers zonder verblijfsvergunning niet mee. 

Ook huurders komen steeds vaker in de gevarenzone vanwege lagere inkomsten, werkloosheid en stijgende huren. Het aantal huisuitzettingen neemt toe en steeds meer mensen moeten een beroep doen op de maatschappelijke opvang.

Deurwaardersbedrijf GGN alleen al heeft ongeveer 1 miljoen dossiers in behandeling. Het deurwaardersbedrijf zegt dat het aantal zelfdodingen onder schuldenaren waarmee de deurwaarders in contact komen sterk is gestegen. Elke dag zijn er 5 zelfdodingen in Nederland en nog veel meer pogingen. 223 mensen sprongen in 2015 voor de trein. Gescheiden mannen plegen vier keer zo vaak zelfmoord als getrouwde mannen. In 2016 maakten 1.894 mensen een einde aan hun leven, 23 meer dan in 2015. Dit zijn gemiddeld 5,2 zelfdodingen per dag. In Nederland overlijden tweemaal zoveel mannen als vrouwen door zelfdoding. In 2016 waren dit 1 279 mannen en 615 vrouwen. Vier op de tien zelfdodingen vinden plaats op middelbare leeftijd. In 2016 waren er in deze leeftijdsgroep, tussen 40 en 60 jaar, 5 procent minder zelfdodingen dan het jaar ervoor. Vooral bij mensen van 60 jaar of ouder kwam zelfmoord vaker voor. In deze leeftijdsgroep neemt het aantal zelfdodingen toe sinds 2012, tot 864 in 2016. Van alle mensen die zelfmoord plegen, is een derde 60 jaar of ouder. Zowel in 2015 als in 2016 brachten 48 jongeren onder de 20 jaar zichzelf om het leven. Bij mensen van 40 tot 60 jaar is zelfdoding na kanker en hart- en vaatziekten de meest voorkomende doodsoorzaak. Groningen heeft relatief gezien de meeste zelfdodingen. In 2016 maakten daar per 100 duizend inwoners 14,7 personen een einde aan hun leven. Maar ook in Friesland en Limburg zijn de zelfdodingscijfers relatief hoog. In de vier grootste gemeenten ligt het zelfdodingscijfer lager dan het landelijk gemiddelde. In 2022 bedroeg het aantal zelfdodingen 1.900.  In totaal waren dat er in 2023  1.885. De drie meest genoemde doorslaggevende factoren waren psychische problemen, sociale relaties en ervaren problemen in de zorg. 

De gemeenten Wageningen, Groningen, Utrecht en Tilburg willen na de zomer vier jaar lang experimenteren met een basisinkomen voor bijstandsgerechtigden. In negen andere gemeenten wordt er onderzoek gedaan naar zo’n experiment en nog eens 28 gemeenten hebben interesse getoond in de proef. Verplichte re-integratietrajecten zouden niet werken en de controle is te duur.

Nu moeten uitkeringsgerechtigden verplicht solliciteren naar banen die er niet zijn en dat werkt contra productief volgens de Gemeenten. Bij het experiment blijft het basisinkomen één bedrag zonder enige aftrek of enige verplichting en kunnen subsidies en toeslagen geschrapt worden. De Gemeenten verwachten dat mensen met een basisinkomen meer gaan werken omdat er niet meer gekort wordt op hun uitkering. Ontvangers moeten dan wel de discipline op brengen om het huursubsidie en zorgtoeslagdeel ook daadwerkelijk hieraan te besteden om niet alsnog achteraf in de schuld en armoede te geraken. In Amsterdam krijgen 300 gezinnen met een bijstandsuitkering twee jaar lang maandelijks 150 euro extra bijgeschreven. Er zijn geen voorwaarden verbonden aan het geld, behalve dat de Hogeschool van Amsterdam de gezinnen wil volgen om te zien hoe het initiatief uitpakt. Amsterdam wordt na de gemeente Zaanstad en Tilburg, de derde Nederlandse gemeente die aan het experiment ‘Gewoon geld geven’ van het Kansfonds meedoet.

Wanneer je de zorgpremie niet hebt betaald, worden de aanvullende pakketten vaak beëindigd. Zorgverzekeraars kunnen ook betalingsregelingen met aangaan om te voorkomen dat de achterstanden te veel oplopen. Als je zes maanden betalingsachterstand hebt en het is je nog niet gelukt om een betalingsregeling te treffen, dan meldt je zorgverzekeraar je aan bij overheidsinstantie CAK. Die instantie houdt de administratie bij op het gebied van zorg en welzijn. Na aanmelding bij het CAK blijf je verzekerd, maar je betaalt een hogere premie aan de instantie. Die is dit jaar 152 euro per maand, vertelt woordvoerder Christiaan Taal van het CAK. “Uiteraard nemen we altijd contact op om uit te leggen wat er gebeurt en hoe je – door een betalingsregeling te treffen – weer naar een gewone premie terug kunt.” Daarvoor moet je of je achterstand hebben ingelopen, of een regeling hebben afgesproken met je zorgverzekeraar. Het CAK houdt de premie in bij je werkgever of uitkeringsinstantie. Als je geen inkomen hebt waarop de instantie de premie kan inhouden, ontvang je een betaalverzoek van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). Op die manier heeft iedereen altijd een zorgverzekering.

Van gas, water en licht kun je afgesloten worden als je je rekeningen te lang niet betaalt. Maar ook dit gebeurt niet zomaar. “Het bedrijf moet u eerst een betalingsherinnering sturen en proberen om u persoonlijk te benaderen”, aldus de site van de overheid. “Betaalt u dan nog steeds niet, dan mag het bedrijf de levering van water stoppen.” Als het water wordt afgesloten, kun je containers met water aanvragen voor ten minste vier dagen. Ieder lid van het huishouden moet minimaal 3 liter drinkwater per dag hebben. In die vier dagen kun je contact zoeken met de schuldhulpverlening. “Je leverancier moet wel weten dat je in de schuldhulpverlening zit. Dan kom je in aanmerking voor bescherming en word je niet afgesloten.”

Voor energie is er nog een extra regeling: tot april 2023 worden huishoudens niet afgesloten als ze hun energierekening niet helemaal kunnen betalen. Wel moet je dan contact houden met je leverancier. Als je contact hebt over een betalingsregeling, ernstige medische redenen of schuldhulpverlening hebt aangevraagd, mag je überhaupt niet worden afgesloten.

De bruto inkomensgrens voor zorgtoeslag is voor een alleenstaande per 1 januari 2023 verhoogd van bijna 32.000 euro  naar ruim 38.000 euro. Voor mensen met een toeslagpartner is het bedrag verhoogd van iets minder dan 41.000 naar ruim 48.000 euro. De maximale huurgrens wordt afgeschaft en de minimum leeftijd wordt verlaagd van 23 jaar naar 21 jaar. Per 2024 gaat de zorgtoeslag weer omlaag.

Artikel 20 Grondwet

1. De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid
2. De wet stelt regels omtrent de aanspraken op sociale zekerheid
3. Nederlanders hier te lande, die niet in het bestaan kunnen voorzien, hebben een bij de wet te regelen recht op bijstand van overheidswege

This domain is for sale